Działalność socjalna w firmie - Dodatek nr 6 do Ubezpieczeń i Prawa Pracy nr 6 (264) z dnia 10.03.2010

Podmioty tworzące Fundusz oraz warunki na jakich mogą odstąpić od jego tworzenia

Fundusz tworzą pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty. Bez względu na liczbę zatrudnianych pracowników obowiązek tworzenia Funduszu w każdym roku kalendarzowym mają pracodawcy prowadzący działalność w formach organizacyjno-prawnych jednostek sektora finansów publicznych, o których mowa w art. 20, 21 i 24-27 ustawy z dnia 30 czerwca 2005 r. o finansach publicznych (Dz. U. nr 249, poz. 2104 z późn. zm.).

Pracodawcy zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty (np. pracodawca, który zatrudnia 23 osoby, ale po przeliczeniu na pełne etaty 19) mogą tworzyć Fundusz lub mogą wypłacać świadczenie urlopowe.

Pracodawcy (z wyjątkiem należących do sektora finansów publicznych, o których mowa wyżej) mogą zwolnić się z obowiązku tworzenia Funduszu na warunkach określonych ustawą.

Pracodawcy spoza sfery budżetowej zatrudniający według stanu na dzień 1 stycznia danego roku mniej niż 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty, nieobjęci układem zbiorowym pracy oraz niezobowiązani do wydania regulaminu wynagradzania, informacje w sprawie nietworzenia Funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego przekazują pracownikom w pierwszym miesiącu danego roku kalendarzowego, w sposób przyjęty u danego pracodawcy (np. w formie komunikatu). U pracodawców objętych układem zbiorowym pracy, postanowienia w sprawie nietworzenia Funduszu i niewypłacania świadczenia urlopowego zawiera się w układzie zbiorowym pracy, a jeżeli pracownicy nie są objęci układem, w regulaminie wynagradzania. Przy czym, jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie wysokości odpisu na Fundusz lub nietworzenia Funduszu wymagają uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.

Z kolei u pracodawcy spoza sfery budżetowej, tworzącego Fundusz obligatoryjnie, układ zbiorowy pracy może dowolnie kształtować wysokość odpisu na Fundusz lub postanawiać, że Fundusz nie będzie tworzony. Jeżeli pracownicy nie są objęci układem zbiorowym pracy, postanowienia w tych sprawach może zawierać regulamin wynagradzania. Jeżeli u pracodawcy nie działa zakładowa organizacja związkowa, postanowienia regulaminu wynagradzania w sprawie wysokości odpisu na Fundusz lub nietworzenia Funduszu wymagają uzgodnienia z pracownikiem wybranym przez załogę do reprezentowania jej interesów.
 

Według stanu na 1 stycznia 2010 r. pracodawca zatrudniał: 14 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy oraz 10 pracowników w niepełnym wymiarze, a więc łącznie 24 osoby. Sześciu pracowników niepełnoetatowych świadczy pracę na 1/2 etatu, natomiast czterech pozostałych na 1/4 etatu. Pracodawca ustalił stan zatrudnienia w przeliczeniu na pełne etaty przy pomocy poniższej tabeli:
 

Pracodawca nie jest zobowiązany do tworzenia Funduszu. Może jednak go tworzyć na zasadzie fakultatywności. Może też wypłacać swoim pracownikom świadczenie urlopowe. Rezygnacja z tworzenia Funduszu oraz z wypłacania świadczenia wymaga umieszczenia stosownego postanowienia w tej sprawie w regulaminie wynagradzania (z racji stanu zatrudnienia taki regulamin pracodawca powinien posiadać), chyba że jest objęty układem zbiorowym pracy, w którym uregulowano sprawy związane z wynagradzaniem pracowników oraz innymi świadczeniami ze stosunku pracy. Wówczas postanowienie w omawianej sprawie powinno być zawarte w układzie.
 

U pracodawcy występuje duża fluktuacja kadr i w lutym 2010 r. stan zatrudnienia zmniejszył się z 25 do zaledwie 14 etatów. Zmiany w stanie zatrudnienia w ciągu roku kalendarzowego nie wpływają jednak na obowiązki związane z tworzeniem Funduszu. Podstawę jego tworzenia lub podstawę wypłaty świadczenia urlopowego stanowi liczba osób zatrudnionych w przeliczeniu na pełny wymiar czasu pracy w dniu 1 stycznia danego roku.
 

W jednostce budżetowej stan zatrudnienia na dzień 1 stycznia 2010 r. wynosił mniej niż 20 osób w przeliczeniu na pełne etaty. Nie ma to jednak wpływu na obowiązek tworzenia Funduszu. U wymienionych pracodawców jest on tworzony bez względu na liczbę zatrudnionych.
 

Pracodawca rozpoczął działalność w połowie lutego br., zatrudniając 23 pracowników w pełnym wymiarze czasu pracy. Nie jest on jednak zobligowany do utworzenia Funduszu w bieżącym roku kalendarzowym. Pracodawcy rozpoczynający działalność gospodarczą w trakcie roku kalendarzowego zobowiązani są do utworzenia Funduszu dopiero od następnego roku kalendarzowego, chyba że rozpoczęcie działalności w ciągu roku następuje w wyniku komercjalizacji, przejęcia, podziału lub połączenia zakładu lub jego części z równoczesnym przejęciem pracowników. Wówczas pracodawca zatrudniający co najmniej 20 pracowników w przeliczeniu na pełne etaty tworzy Fundusz.
 

Spółka działająca zarówno w Polsce, jak i za granicą tworzy Fundusz. Za granicą zatrudnieni są Polacy i cudzoziemcy. Na osoby zatrudnione poza krajem także należy naliczyć odpis na Fundusz. Odpis jest dokonywany na wszystkie osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy, bez względu na miejsce świadczenia pracy i obywatelstwo pracowników.

Pracodawca nieobjęty przepisami prawa wewnątrzzakładowego informuje pracowników o odstąpieniu od tworzenia Funduszu oraz o niewypłacaniu świadczenia urlopowego w terminie do 31 stycznia każdego roku. Poniżej prezentujemy przykład informacji.