Wpływ zmiany regulaminu wynagradzania na ustalanie podstawy wymiaru świadczeń chorobowych

Do końca lutego 2022 r. pracownicy otrzymywali premie w stałej miesięcznej wysokości 600 zł, zmniejszane nieproporcjonalnie za okresy nieobecności w pracy spowodowane chorobą, opieką lub macierzyństwem. Od 1 marca 2022 r. zmieniono regulamin wynagradzania w ten sposób, iż zlikwidowano premię, a w zamian o jej część podwyższono pracownikom wynagrodzenia. Czy po tej zmianie premie wypłacone do końca lutego 2022 r. nadal powinny być uwzględniane w podstawie wymiaru świadczeń chorobowych?

Premie wypłacone do końca lutego 2022 r. powinny być wliczane do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych do czasu, gdy wynagrodzenie za miesiące, za które zostały wypłacone, będzie uwzględniane w tej podstawie.

Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego i zasiłków z ubezpieczeń społecznych, dalej świadczeń chorobowych, stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone pracownikowi co do zasady za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy (art. 36 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Przez wynagrodzenie rozumie się przychód pracownika stanowiący podstawę wymiaru składek na ubezpieczenie chorobowe, po odliczeniu potrąconych przez pracodawcę składek na ubezpieczenia emerytalne, rentowe oraz ubezpieczenie chorobowe.

Składniki wynagrodzenia takie jak premie, nagrody, dodatki wlicza się do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych, o ile pracownik nie zachowuje do nich prawa (nie są wypłacane) za okresy absencji chorobowych (art. 41 ust. 1 ustawy zasiłkowej). Przy czym tych przysługujących w myśl umowy o pracę lub innego aktu, na podstawie którego powstał stosunek pracy, tylko do określonego terminu nie uwzględnia się przy ustalaniu podstawy wymiaru świadczenia chorobowego należnego za okres po tym terminie (art. 41 ust. 2 ustawy zasiłkowej). Dotyczy to również składników wynagrodzenia, których wypłaty zaprzestano na podstawie układu zbiorowego pracy lub przepisów o wynagradzaniu (art. 41 ust. 3 ustawy zasiłkowej).

Powyższe nie ma jednak zastosowania, gdy zlikwidowany składnik wynagrodzenia został włączony w całości lub w części do innego albo zamieniony na inny (por. komentarz ZUS do ustawy zasiłkowej, dostępny na stronie internetowej www.zus.pl). Z taką sytuacją mamy do czynienia w okolicznościach wskazanych w pytaniu. W związku z tym premie wypłacane do 28 lutego 2022 r. powinny być uwzględniane w podstawie wymiaru wynagrodzenia i zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku opiekuńczego oraz zasiłku macierzyńskiego przysługujących za okres od 1 marca br. - do czasu, gdy wynagrodzenie za miesiące, za które premia została wypłacona będzie przyjmowane do tej podstawy.

Przyjmujemy założenia z pytania oraz że pracownik do 28 lutego 2022 r. otrzymywał wynagrodzenie zasadnicze w kwocie 4.600 zł oraz premię miesięczną w wysokości 600 zł, a od 1 marca 2022 r., po likwidacji premii, jego płaca zasadnicza została podwyższona do 5.000 zł. Pracownik chorował od 4 do 6 kwietnia 2022 r. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od kwietnia 2021 r. do marca 2022 r. W listopadzie 2021 r. pracownik przez 5 dni sprawował osobistą opiekę nad chorym dzieckiem, w związku z tym wynagrodzenie za ten miesiąc wyniosło 3.833,35 zł, a premia 530 zł. Przed uwzględnieniem tego wynagrodzenia w podstawie wymiaru wynagrodzenia chorobowego podlegało ono uzupełnieniu. Ponieważ jest określone w stałej miesięcznej wysokości, należało przyjąć je w kwocie z umowy o pracę. Z kolei premia ze względu na to, iż była zmniejszana nieproporcjonalnie za okresy usprawiedliwionych nieobecności w pracy, powinna zostać wliczona w kwocie faktycznie wypłaconej. Obydwie kwoty po pomniejszeniu o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika.

Podstawa wymiaru wynagrodzenia chorobowego za 3 dni kwietnia 2022 r. wyniosła 4.467,66 zł, zgodnie z wyliczeniem:

    [(4.600 zł + 600 zł) - 712,92 zł] x 10 m-cy = 44.870,80 zł,

    (4.600 zł + 530 zł) - 703,33 zł) x 1 m-c = 4.426,67 zł,

    (5.000 zł - 685,50 zł) x 1 m-c = 4.314,50 zł,

    (44.870,80 zł + 4.426,67 zł + 4.314,50 zł) : 12 m-cy = 4.467,66 zł.

Od 1 maja 2022 r. do regulaminu wynagradzania wprowadzono dodatek frekwencyjny, zmniejszany nieproporcjonalnie za czas nieobecności w pracy z powodu choroby lub opieki nad chorym dzieckiem, oraz dodatek stażowy wypłacany w pełnej wysokości za okresy nieobecności w pracy. Czy zmiana ta wpływa na już ustaloną podstawę wymiaru świadczeń chorobowych?

Nie, wprowadzenie do regulaminu wynagradzania nowych składników wynagrodzenia nie ma wpływu na podstawę wymiaru już wypłacanych świadczeń chorobowych.

Jak wyjaśniliśmy w odpowiedzi zamieszczonej w punkcie 1.1., do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych wlicza się składniki wynagrodzenia, do których pracownik nie zachowuje prawa w okresie pobierania tych świadczeń zgodnie z postanowieniami układów zbiorowych pracy lub przepisami o wynagradzaniu i które nie są wypłacane za te okresy. Zatem w sytuacji opisanej w pytaniu, do podstawy wymiaru świadczeń chorobowych będzie przyjmowany wyłącznie dodatek frekwencyjny (w kwocie faktycznie uzyskanej). Najwcześniej nastąpi to przy ustalaniu podstawy wymiaru ww. świadczeń przysługujących od 1 czerwca 2022 r. i pod warunkiem, że dla tego świadczenia będzie ustalana nowa podstawa wymiaru.

Przyjmujemy założenia z pytania. Pracownik jest wynagradzany w stałej miesięcznej wysokości 5.400 zł, a ponadto od 1 maja 2022 r. otrzymuje dodatek frekwencyjny 400 zł oraz dodatek stażowy w kwocie 270 zł (5% wynagrodzenia zasadniczego).

Pracownik chorował przez kilka dni kwietnia 2022 r. Podstawę wymiaru wynagrodzenia chorobowego stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres od kwietnia 2021 r. do marca 2022 r., tj. kwota 4.659,66 zł, zgodnie z wyliczeniem: [(5.400 zł - 740,34 zł) x 12 m-cy] : 12 m-cy.

Zakładamy, że dziecko pracownika w czerwcu 2022 r. ma zaplanowany zabieg chirurgiczny i przez 7 dni będzie wymagało opieki, w związku z czym pracownik wystąpi o zasiłek opiekuńczy. Podstawę jego wymiaru będzie stanowiło przeciętne miesięczne wynagrodzenie uzyskane za okres od czerwca 2021 r. do maja 2022 r. (wynagrodzenie za kwiecień 2022 r. zostanie przyjęte po uzupełnieniu). Podstawa wymiaru wyniesie 4.688,42 zł, tj.:

    (5.400 zł - 740,34 zł) x 11 m-cy = 51.256,26 zł,

    [(5.400 zł + 400 zł) - 795,18 zł] x 1 m-c = 5.004,82 zł,

    (51.256,26 zł + 5.004,82 zł) : 12 m-cy = 4.688,42 zł.

Zwracamy uwagę! W pytaniu Czytelnika nie odniesiono się do tego w jaki sposób jest ustalana wysokość dodatku frekwencyjnego za miesiąc, w którym pracownik korzysta z urlopów związanych z rodzicielstwem (macierzyńskiego, rodzicielskiego, ojcowskiego). Ponadto nie podano informacji czy dodatek jest zmniejszany za czas nieobecności w pracy z powodu opieki sprawowanej nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat oraz nad innym chorym członkiem rodziny (art. 32 ust. 1 pkt 1 i 3 ustawy zasiłkowej). Jeśli w tych przypadkach dodatek będzie pracownikowi wypłacany w pełnej wysokości pomimo nieobecności w pracy, to:

• powinien być uwzględniany w podstawie wymiaru wynagrodzenia i zasiłku chorobowego, świadczenia rehabilitacyjnego oraz zasiłku opiekuńczego, gdy opieka była sprawowana nad chorym dzieckiem,
• nie należy go wliczać do podstawy wymiaru zasiłku macierzyńskiego oraz zasiłku opiekuńczego z tytułu sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem w wieku do 8 lat lub innym chorym członkiem rodziny, gdyż będzie wypłacany w pełnej wysokości obok tych świadczeń.