Wysokość podstawy wymiaru zasiłku chorobowego zleceniobiorcy, który zachorował w okresie wyczekiwania

Zleceniobiorca od 15 lipca 2023 r. wykonuje umowę zlecenia za wynagrodzeniem określonym w wysokości 5.000 zł za 160 godzin pracy. Do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego przystąpił od 1 listopada 2023 r. (zgłoszenie ZUS ZUA zostało przekazane 6 listopada 2023 r.). W grudniu 2023 r. i na początku stycznia 2024 r. przez kilka dni chorował bez prawa do zasiłku chorobowego. Od 28 stycznia 2024 r. jest nieprzerwanie niezdolny do pracy z powodu choroby. Jak należało ustalić podstawę wymiaru zasiłku chorobowego?

Zasiłek chorobowy przysługuje ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego. Przy czym musi on legitymować się odpowiednim okresem tego ubezpieczenia, tzw. okresem wyczekiwania. W przypadku osób podlegających dobrowolnie ubezpieczeniu chorobowemu, np. zleceniobiorców, wynosi on 90 dni nieprzerwanego ubezpieczenia chorobowego (art. 4 ust. 1 pkt 2 ustawy zasiłkowej). Do tego okresu wlicza się poprzednie okresy ubezpieczenia chorobowego, jeżeli przerwa między nimi nie przekroczyła 30 dni lub była spowodowana urlopem wychowawczym, urlopem bezpłatnym albo odbywaniem czynnej służby wojskowej przez żołnierza niezawodowego (art. 4 ust. 2 ustawy zasiłkowej).

Zwracamy uwagę! Objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych, nie wcześniej jednak niż od dnia, w którym zgłoszenie to zostało złożone w ZUS. W przypadku gdy jednoczesne zgłoszenie do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych oraz dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego zostanie złożone w ZUS w ciągu 7 dni od dnia powstania obowiązkowych ubezpieczeń, objęcie dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym następuje od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ubezpieczeń (art. 14 ust. 1 i 1a ustawy o sus).

Biorąc pod uwagę cytowane przepisy, zleceniobiorca z pytania podlega ubezpieczeniu chorobowemu od 6 listopada 2023 r., a nie jak wskazano od 1 listopada 2023 r.

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego zleceniobiorcy stanowi przeciętny miesięczny przychód za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy. Jeśli jednak okres ubezpieczenia chorobowego zleceniobiorcy jest krótszy niż 12 miesięcy kalendarzowych, do podstawy wymiaru przyjmuje się przeciętny miesięczny przychód za pełne miesiące kalendarzowe ubezpieczenia (art. 48 ust. 1 i 2 ustawy zasiłkowej).

Pełnym miesiącem kalendarzowym ubezpieczenia chorobowego zleceniobiorcy jest miesiąc, w którym ubezpieczenie to rozpoczęło się od pierwszego dnia miesiąca.

Co istotne, przy obliczaniu podstawy wymiaru zasiłku pod uwagę bierze się miesiące poprzedzające miesiąc, w którym powstała niezdolność do pracy, a nie miesiące poprzedzające miesiąc nabycia do niego prawa.

W sytuacji gdy w okresie, z którego jest ustalana podstawa wymiaru zasiłku, przychód zleceniobiorcy uległ zmniejszeniu wskutek niewykonywania pracy w okresie pobierania zasiłku chorobowego, macierzyńskiego, opiekuńczego, świadczenia rehabilitacyjnego albo odbywania ćwiczeń wojskowych, przy jej obliczaniu:

wyłącza się przychód za miesiące, w których zleceniobiorca wykonywał pracę przez mniej niż połowę miesiąca,
przyjmuje się faktyczny przychód za miesiące, w których zleceniobiorca wykonywał pracę przez co najmniej połowę miesiąca.

Tak wyjaśnia ZUS w komentarzu do ustawy zasiłkowej.

Ważne: W podstawie wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego zleceniobiorcy uwzględnia się przychód w faktycznej wysokości, bez uzupełniania.

Od powyższego istnieje wyjątek, o którym mowa w art. 49 ust. 1 pkt 2 i ust. 2 ustawy zasiłkowej, niemający zastosowania w omawianych okolicznościach, dlatego pomijamy tę kwestię.

Zleceniobiorca z pytania był niezdolny do pracy z powodu choroby przez kilka dni grudnia 2023 r., a następnie na początku stycznia 2024 r. i za te okresy nie nabył prawa do zasiłku chorobowego ze względu na brak 90-dniowego okresu wyczekiwana (liczonego od 6 listopada 2023 r.). Kolejna absencja chorobowa rozpoczęła się 28 stycznia 2024 r. i do 3 lutego 2024 r. również nie uprawniała zleceniobiorcy do tego zasiłku. Dopiero od 4 lutego 2024 r. należało podjąć wypłatę świadczenia, przyjmując do podstawy jego wymiaru przychód w kwocie faktycznie uzyskanej (bez uzupełnienia) za grudzień 2023 r., tj. za jedyny pełny miesiąc kalendarzowy ubezpieczenia poprzedzający miesiąc, w którym zleceniobiorca zachorował (tj. styczeń 2024 r.), także gdy zlecenie było wykonywane przez mniej niż połowę tego miesiąca.

Przykład

Przyjmujemy założenia z pytania oraz dodatkowo zakładamy, że zleceniobiorca za listopad 2023 r. otrzymał wynagrodzenie w wysokości 5.000 zł (za 160 godz.), a w grudniu 2023 r. z powodu absencji chorobowej wykonywał zlecenie przez 128 godzin i otrzymał wynagrodzenie w wysokości 4.000 zł (stawka za 1 godz. 31,25 zł x 128 godz.).

Podstawę wymiaru zasiłku chorobowego przysługującego zleceniobiorcy od 4 lutego 2024 r. stanowi faktyczna kwota przychodu osiągniętego za grudzień 2023 r., pomniejszonego o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę, tj. kwota 3.451,60 zł (4.000 zł - 548,40 zł).