Niepełnosprawność dziecka a prawo do zasiłku opiekuńczego

Gdy osoba aktywna zawodowo, podlegająca z tego tytułu ubezpieczeniu chorobowemu, musi przerwać pracę, aby zaopiekować się dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny, może liczyć na wypłatę zasiłku opiekuńczego. Ustawodawca określił jednak limit dni tego świadczenia, obowiązujący w danym roku kalendarzowym. Liczba dni należnego zasiłku uzależniona jest m.in. od wieku dziecka, a od niedawna i od jego ewentualnej niepełnosprawności.

Z dniem 6 czerwca 2018 r. poszerzono katalog okoliczności uzasadniających przyznanie prawa do zasiłku opiekuńczego oraz wprowadzono nowy wymiar tego świadczenia. Stało się tak za sprawą ustawy z dnia 10 maja 2018 r. o zmianie ustawy o rehabilitacji zawodowej i społecznej oraz zatrudnianiu osób niepełnosprawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. poz. 1076). Znowelizowała ona m.in. ustawę o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Prawo do zasiłku

Zasiłek opiekuńczy przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

dzieckiem w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku:

nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, albo choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem,
porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne,

chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
innym chorym członkiem rodziny,

a od 6 czerwca 2018 r. także

chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności albo orzeczeniem o niepełnosprawności łącznie ze wskazaniami: konieczności stałej lub długotrwałej opieki lub pomocy innej osoby w związku ze znacznie ograniczoną możliwością samodzielnej egzystencji oraz konieczności stałego współudziału na co dzień opiekuna dziecka w procesie jego leczenia, rehabilitacji i edukacji, zwanym dzieckiem niepełnosprawnym do ukończenia 18 lat,
dzieckiem niepełnosprawnym do ukończenia 18 lat w przypadku:

porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki,
pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne.

Stanowi o tym art. 32 ustawy zasiłkowej, w brzmieniu obowiązującym od 6 czerwca 2018 r.

Z ograniczoną liczbą dni

Dla zasiłku opiekuńczego przewidziano limit dni obowiązujący w danym roku kalendarzowym. Wprowadzając nowe okoliczności uprawniające do skorzystania z zasiłku opiekuńczego ustawodawca przewidział nowy wymiar tego świadczenia. Tak jak do tej pory, w przypadku gdy opieka sprawowana jest nad:

zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8 lub chorym dzieckiem w wieku do lat 14 - limit zasiłku opiekuńczego wynosi 60 dni w roku kalendarzowym,
innym chorym członkiem rodziny, w tym dzieckiem w wieku powyżej 14. roku życia - zasiłek opiekuńczy przysługuje nie dłużej niż przez 14 dni w roku kalendarzowym.

Natomiast w przypadku gdy opieka sprawowana jest nad dzieckiem niepełnoprawnym (zdrowym lub chorym) w wieku do 18 lat limit zasiłku opiekuńczego wynosi 30 dni w roku kalendarzowym.

Łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny można korzystać z zasiłku opiekuńczego przez okres nie dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym. Przy czym w przypadku, gdy opieka jest sprawowana wyłącznie nad dziećmi niepełnosprawnymi w wieku do ukończenia 18 lat i innymi członkami rodziny, zasiłek opiekuńczy przysługuje łącznie za okres nie dłuższy niż 30 dni w roku kalendarzowym.

Co istotne, wskazane limity obowiązują niezależnie od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

Konsekwencje wprowadzonych zmian

Dzieci w wieku powyżej 14 lat, traktowane są jako inni członkowie rodziny. Opieka nad nimi do tej pory upoważniała zatem jedynie do 14 dni zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym. Bez znaczenia tu było czy dziecko jest niepełnosprawne.

Za sprawą wprowadzonych zmian niepełnosprawność dziecka w wieku od 14 do 18 lat uprawnia do 30 dni tego świadczenia, a więc o 16 dni więcej. Świadczenie to (w tym samym wymiarze) należne jest również w przypadku opieki nad zdrowym niepełnosprawnym dzieckiem w wieku od 8 do ukończenia 18 lat, gdy jego opiekun, zajmujący się nim na co dzień, ze wskazanych wcześniej przyczyn nie może zapewnić mu tej opieki.

To, w jakim wymiarze przysługuje świadczenie z tytułu opieki nad niepełnosprawnym dzieckiem, uzależnione jest zatem od tego, w której grupie wiekowej to dziecko się znajduje (patrz tabela). Przekroczenie przez dziecko odpowiednio 8 lub 14, a następnie 18 lat, zmniejsza wymiar tego świadczenia, odpowiednio z 60 do 30, a później 14 dni w roku kalendarzowym.

**Prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dzieckiem niepełnosprawnym**
Dziecko niepełnosprawne w wieku	Prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad	Limit dni zasiłku opiekuńczego w roku kalendarzowym
do ukończenia 8. roku życia	zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8 w sytuacjach określonych w art. 32 ust. 1 pkt 1 ustawy zasiłkowej	60 dni
	chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14. roku życia
między 8. a 14. rokiem życia
	zdrowym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do ukończenia 18 lat w sytuacjach określonych w art. 32 ust. 1 pkt 2b ustawy zasiłkowej	30 dni
między 14. a 18. rokiem życia
	chorym dzieckiem niepełnosprawnym w wieku do ukończenia 18 lat
powyżej 18. roku życia	innym chorym członkiem rodziny	14 dni