Zasiłek opiekuńczy należny od pierwszego dnia 2018 r.

W razie konieczności sprawowania opieki nad dzieckiem lub innym chorym członkiem rodziny osoby podlegające ubezpieczeniu chorobowemu mogą skorzystać z zasiłku opiekuńczego. Liczba dni tego świadczenia jest jednak ograniczona. Ustalone limity obowiązują w danym roku kalendarzowym, a tym samym ich wykorzystanie np. na początku roku skutkuje brakiem możliwości uzyskania tego świadczenia, ale tylko do końca tego roku. Od 1 stycznia kolejnego roku zasiłek opiekuńczy znowu może być przyznany, w ramach limitu przewidzianego na ten nowy rok.

Prawo do zasiłku

Zasiłek opiekuńczy jest jednym ze świadczeń pieniężnych finansowanych z ubezpieczenia chorobowego. Przysługuje ubezpieczonemu zwolnionemu od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad:

zdrowym dzieckiem w wieku do lat 8 - w ściśle określonych przez ustawodawcę przypadkach,
chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat,
innym chorym członkiem rodziny,

o ile poza ubezpieczonym występującym o to świadczenie nie ma innego członka rodziny mogącego zapewnić opiekę dziecku lub choremu członkowi rodziny. Przy czym to ostatnie zastrzeżenie nie dotyczy opieki sprawowanej nad chorym dzieckiem w wieku do 2 lat.

Stanowi o tym art. 32 i 34 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

W ograniczonym wymiarze

Spełnienie warunków uzyskania zasiłku opiekuńczego nie zawsze jednak gwarantuje jego wypłatę, zwłaszcza gdy konieczność zapewnienia opieki członkowi rodziny zachodzi pod koniec roku kalendarzowego. Dla świadczenia tego ustawodawca przewidział bowiem limit dni, który obowiązuje w roku kalendarzowym. Został on określony w art. 33 ustawy zasiłkowej i wynosi odpowiednio:

60 dni w roku kalendarzowym - jeżeli opieka sprawowana jest nad dziećmi (zdrowymi w wieku do lat 8 i chorymi do ukończenia 14. roku życia),
14 dni w roku kalendarzowym - w razie opieki nad innymi chorymi członkami rodziny.

Co więcej, łącznie na opiekę nad dziećmi i innymi członkami rodziny zasiłek opiekuńczy nie może być wypłacony za okres dłuższy niż 60 dni w roku kalendarzowym.

Wskazane limity stosuje się niezależnie od liczby osób uprawnionych do zasiłku opiekuńczego oraz bez względu na liczbę dzieci i innych członków rodziny wymagających opieki.

O fakcie otrzymania w danym roku kalendarzowym (przez siebie lub innego członka rodziny) zasiłku opiekuńczego z tytułu opieki nad dziećmi lub innymi chorymi członkami rodziny ubezpieczony informuje we wniosku o zasiłek opiekuńczy. Wniosek ten może być sporządzony na opracowanym przez organ rentowy formularzu:

Z-15A - gdy ubezpieczony ubiega się zasiłek opiekuńczy z powodu sprawowania opieki nad dzieckiem lub
Z-15B - jeśli opieka sprawowana jest nad innym niż dziecko chorym członkiem rodziny.

Druki ZUS Z-15A i ZUS Z-15B dostępne są w serwisie www.druki.gofin.pl, w dziale Zasiłki i świadczenia.

Po wykorzystaniu limitu

Niejednokrotnie, zwłaszcza w wielodzietnych rodzinach, które nie mają innej możliwości zapewnienia opieki dziecku, ustawowy limit dni należnego świadczenia jest niewystarczający. Gdy zostanie już wykorzystany, np. na początku lub w połowie roku, nie ma możliwości dalszego pobierania zasiłku opiekuńczego za okres do ostatniego dnia tego roku, nawet jeśli opieka faktycznie będzie sprawowana i odpowiednio udokumentowana. Nieobecność w pracy może wówczas być usprawiedliwiona, ale niepłatna.

Sytuacja się zmienia wraz z początkiem nowego roku kalendarzowego, kiedy zaczyna obowiązywać limit przewidziany na ten rok. Nawet jeśli opieka sprawowana jest na przełomie roku i w dniu 31 grudnia minionego roku zasiłek opiekuńczy nie przysługiwał, od 1 stycznia kolejnego roku ubezpieczony nabywa prawo do tego świadczenia, w ramach jego nowego limitu.

Przykład

Pracownica, zatrudniona od 1 lipca 2017 r. dostarczyła zaświadczenie lekarskie ZUS ZLA, potwierdzające konieczność sprawowania opieki nad chorym 5-letnim synem, wystawione na okres 16 dni, od 21 grudnia 2017 r. do 5 stycznia 2018 r. Z przedłożonego przez nią wniosku o zasiłek opiekuńczy, sporządzonego na formularzu Z-15A wynika, że we wskazanym okresie nie ma innego członka rodziny, który mógłby zaopiekować się chorym synem, a ponadto:

-	pracownica w 2017 r. otrzymała już u poprzedniego pracodawcy zasiłek opiekuńczy za okres 34 dni, z tytułu opieki nad dziećmi w wieku do 14 lat,
-	mąż pracownicy wykorzystał w 2017 r. zasiłek opiekuńczy za okres 14 dni z tytułu opieki nad dziećmi w wieku do 14 lat i 5 dni z tytułu opieki nad dziećmi w wieku powyżej 14 lat lub chorym członkiem rodziny,

co łącznie daje 53 dni (tj. 34 + 14 + 5 = 53), za które świadczenie wypłacono w 2017 r.

Biorąc pod uwagę powyższe, z pełnego wnioskowanego okresu pracownica ma prawo do zasiłku opiekuńczego jedynie za okres:

-	od 21 do 27 grudnia 2017 r, tj. za 7 dni, które łącznie z wykorzystanymi już w 2017 r. dniami zasiłku opiekuńczego dają pełny wymiar tego świadczenia przewidziany na 2017 r. (tj. 53 + 7 = 60) oraz
-	od 1 do 5 stycznia 2018 r., tj. za 5 dni, w ramiach limitu przewidzianego na 2018 r.

Natomiast okres od 28 do 31 grudnia 2017 r. będzie dla pracownicy nieobecnością usprawiedliwioną bez prawa do zasiłku.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 1368)