Gazeta Podatkowa nr 8 (1258) z dnia 28.01.2016

Jak ubiegać się o świadczenie rehabilitacyjne?

Celem świadczenia rehabilitacyjnego jest odzyskanie zdolności do pracy przez ubezpieczonego, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy. Przysługuje ono nie dłużej niż przez 12 miesięcy. Zaliczane jest do kategorii świadczeń krótkoterminowych. Postępowanie w sprawie omawianej należności ma charakter wnioskowy. Ważne, aby z wnioskiem o jej przyznanie wystąpić odpowiednio wcześnie przed zakończeniem okresu, na który został przyznany zasiłek chorobowy. Zapewni to zachowanie ciągłości w wypłacie świadczeń.

Warunki przyznania świadczenia

Ubezpieczonemu, który stał się niezdolny do pracy z powodu choroby w czasie trwania ubezpieczenia chorobowego przysługuje zasiłek chorobowy. Świadczenie to przysługuje przez okres trwania niezdolności do pracy, nie dłużej jednak niż przez 182 albo 270 dni.

Jeżeli natomiast chodzi o świadczenie rehabilitacyjne, to przysługuje ono ubezpieczonemu, który po wyczerpaniu zasiłku chorobowego jest nadal niezdolny do pracy, a dalsze leczenie lub rehabilitacja lecznicza rokują odzyskanie tej zdolności. Tak stanowi art. 18 ust. 1 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Tym samym świadczenie rehabilitacyjne przyznawane jest zazwyczaj odpowiednio od 183. lub 271. dnia niezdolności do pracy. Zdarza się też, że przyznanie prawa i wypłata świadczenia następuje jeszcze przed upływem pełnego okresu zasiłkowego, przykładowo po 179 dniach pobierania zasiłku chorobowego.

Przy czym, pomimo że świadczenie rehabilitacyjne przysługuje przez okres niezbędny do przywrócenia zdolności do pracy, to jednak okres ten nie może być dłuższy niż 12 miesięcy, a więc 360 dni. W przypadku oznaczenia okresu uprawniającego do świadczeń chorobowych w miesiącach, za miesiąc uważa się bowiem 30 dni (art. 11 ust. 5 oraz art. 22 ustawy zasiłkowej).

O okolicznościach mających znaczenie dla oceny prawa do świadczenia orzeka:

• lekarz orzecznik ZUS - pełniąc rolę I instancji albo
   
• komisja lekarska ZUS - jako II instancja.

Prawa do omawianego świadczenia nie nabędzie jednak, mimo korzystania z zasiłku chorobowego, osoba uprawniona do:

• emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, 
   
• zasiłku dla bezrobotnych, 
   
• zasiłku lub świadczenia przedemerytalnego, 
   
• nauczycielskiego świadczenia kompensacyjnego oraz 
   
• urlopu dla poratowania zdrowia, udzielonego na podstawie odrębnych przepisów.

Tryb postępowania

Ponieważ postępowanie przed organem rentowym ma dwuinstancyjny charakter, a co jest z tym związane wymaga odpowiedniego czasu na przeprowadzenie tych formalności, ze złożeniem stosownego wniosku o przyznanie świadczenia nie należy czekać aż do wyczerpania zasiłku chorobowego. Przy czym wnioskującym może być ubezpieczony albo płatnik składek ubezpieczonego, który czynności związane z przygotowaniem wniosku podejmie po uzgodnieniu takiego stanu rzeczy z ubezpieczonym.

Ponadto nie później niż na 60 dni przed zakończeniem okresu zasiłkowego wystawiający zaświadczenie lekarskie przeprowadza badanie i ocenia, czy stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia zgłoszenie wniosku o ustalenie prawa do:

• świadczenia rehabilitacyjnego,
   
• renty z tytułu niezdolności do pracy.

Wystawiający zaświadczenie lekarskie powinien poinformować ubezpieczonego o terminie takiego badania. Następnie stosownie do wyników oceny lekarz wystawia zaświadczenie o stanie zdrowia dla celów świadczeń z ubezpieczenia społecznego. Ubezpieczony natomiast powinien zostać poinformowany o potrzebie niezwłocznego zgłoszenia wniosku o ustalenie prawa do świadczenia rehabilitacyjnego lub renty z tytułu niezdolności do pracy. Tak wynika z § 9 ust. 3-5 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Społecznej w sprawie trybu i sposobu orzekania o czasowej niezdolności do pracy, wystawiania zaświadczenia lekarskiego oraz trybu i sposobu sprostowania błędu w zaświadczeniu lekarskim (Dz. U. z 2015 r. poz. 2013).

Jeżeli stan zdrowia ubezpieczonego uzasadnia złożenie wniosku o świadczenie rehabilitacyjne, to powinien on z takim wnioskiem wystąpić do ZUS niezwłocznie.

Co ważne, jeżeli ubezpieczony wystąpi o świadczenie tuż przed wyczerpaniem zasiłku chorobowego, negatywną konsekwencją może się okazać oczekiwanie na wypłatę przyznanego świadczenia. Podstawę do wydania decyzji w sprawie świadczenia stanowi bowiem orzeczenie:

• lekarza orzecznika, od którego nie wniesiono sprzeciwu lub zarzutu wadliwości albo
   
• komisji lekarskiej.

Sprzeciw i zarzut wadliwości to środki zaskarżenia przysługujące od orzeczenia lekarza orzecznika, odpowiednio osobie zainteresowanej oraz Prezesowi ZUS.

Dokumentacja

Dokumenty niezbędne do przyznania i wypłaty zasiłków, w tym świadczenia rehabilitacyjnego, określone zostały przez Ministra Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej w § 2-3, 8 rozporządzenia w sprawie zakresu informacji o okolicznościach mających wpływ na prawo do zasiłków z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa lub ich wysokość oraz dokumentów niezbędnych do przyznania i wypłaty zasiłków (Dz. U. z 2015 r. poz. 2205 ze zm.), zwanego dalej rozporządzeniem. Wymieniony akt wykonawczy wszedł w życie z dniem 1 stycznia 2016 r., zastępując dotychczas obowiązujące rozporządzenie określające dowody stanowiące podstawę przyznania i wypłaty zasiłków.

Rodzaj wymaganych dokumentów do ustalenia prawa do świadczenia rehabilitacyjnego, podobnie jak dotychczas, uzależniony został od tego, kto jest płatnikiem świadczenia, jaka jest przyczyna niezdolności do pracy oraz czy świadczenie przysługuje za okres niezdolności do pracy przypadającej po ustaniu tytułu ubezpieczenia chorobowego lub wypadkowego (patrz ramka).

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2014 r. poz. 159 ze zm.)