Urodzenie kolejnego dziecka w trakcie pobierania zasiłku macierzyńskiego

Obecnie z prawa do zasiłku macierzyńskiego ubezpieczona może korzystać przez rok, a nawet i dłużej. Niejednokrotnie więc zdarza się, że w okresie pobierania tego świadczenia na świat przychodzi kolejne jej dziecko. W efekcie okresy należnego zasiłku macierzyńskiego (z tytułu urodzenia pierwszego i kolejnego dziecka) nakładają się na siebie. Nie oznacza to jednak, że część świadczenia przepada.

Prawo do zasiłku

Zasiłek macierzyński przysługuje m.in. ubezpieczonej, która urodziła dziecko:

w okresie ubezpieczenia chorobowego albo w okresie urlopu wychowawczego lub też
po ustaniu ubezpieczenia chorobowego, jeżeli ubezpieczenie to ustało w okresie ciąży:

wskutek ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy,
z naruszeniem przepisów prawa, stwierdzonym prawomocnym orzeczeniem sądu.

Świadczenie to należne jest wówczas przez okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego oraz - o ile ubezpieczona wystąpi z takim wnioskiem - urlopu rodzicielskiego.

Kalkulator urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego dostępny jest w serwisie www.kalkulatory.gofin.pl.

Przy czym z zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego mogą jednocześnie korzystać ubezpieczeni rodzice dziecka. W takim przypadku jednak łączny okres zasiłku macierzyńskiego nie może przekraczać wymiaru urlopu rodzicielskiego określonego przepisami Kodeksu pracy.

Tak wynika odpowiednio z art. 29 ust. 1 pkt 1, art. 30 ust. 1 i art. 29a ust. 1 i 3 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa, zwanej ustawą zasiłkową.

Wymiar urlopu

Wymiar urlopu macierzyńskiego wynosi odpowiednio:

20 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie oraz
31, 33, 35 lub 37 tygodni - w przypadku urodzenia dwojga, trojga, czworga lub pięciorga i więcej dzieci przy jednym porodzie.

Po wykorzystaniu urlopu macierzyńskiego albo zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu macierzyńskiego ubezpieczona ma prawo do urlopu rodzicielskiego lub zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu w wymiarze do:

32 tygodni - w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie lub
34 tygodni - w przypadku urodzenia więcej niż jednego dziecka przy jednym porodzie.

Stanowi o tym art. 180 § 1 i art. 182^1a § 1 K.p.

Przy udzielaniu urlopów z tytułu macierzyństwa tydzień urlopu odpowiada 7 dniom kalendarzowym.

Kolejny poród

Jeżeli ubezpieczona nie korzysta z urlopu macierzyńskiego/zasiłku macierzyńskiego za okres tego urlopu przed przewidywaną datą porodu, pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego/należnego zasiłku macierzyńskiego jest dzień porodu. Wówczas po porodzie może korzystać z tego świadczenia przez rok tj. 364 dni, a nawet i dłużej (odpowiednio: 455, 469, 483 lub 497 dni). Zdarza się więc, że w międzyczasie ubezpieczona rodzi kolejne dziecko. Ustawodawca nie przewidział takiej sytuacji, dlatego też w sprawie tej stanowisko zajął organ rentowy. Zawarte jest ono w komentarzu ZUS do ustawy zasiłkowej, dostępnym na stronie internetowej www.zus.pl.

Zdaniem organu rentowego, w razie urodzenia kolejnego dziecka w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres ustalony przepisami K.p. jako okres urlopu rodzicielskiego, nie później niż od dnia porodu ubezpieczonej matce dziecka przysługuje zasiłek macierzyński za okres ustalony przepisami Kodeksu pracy jako okres urlopu macierzyńskiego z tytułu urodzenia kolejnego dziecka.

W takim przypadku okres zasiłku macierzyńskiego na pierwsze dziecko może być wykorzystany przez:

ubezpieczonego ojca dziecka w terminie przypadającym bezpośrednio po okresie zasiłku macierzyńskiego wykorzystanego przez ubezpieczoną matkę dziecka, jeżeli okres, o który występuje ubezpieczony, nie jest krótszy od wymiaru określonego w art. 182^1c § 4 K.p. i jest wielokrotnością tygodnia (przykład 1), lub
ubezpieczoną matkę dziecka albo ubezpieczonego ojca dziecka w terminie późniejszym, nieprzydającym po poprzednim okresie pobierania zasiłku macierzyńskiego za część urlopu rodzicielskiego, na zasadach określonych w art. 182^1c § 3 K.p.

Jeśli jednak zasiłek macierzyński za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego jest wypłacany ubezpieczonemu ojcu dziecka, to urodzenie przez matkę kolejnego dziecka nie ma wpływu na prawo do zasiłku macierzyńskiego przysługującego ojcu dziecka (przykład 2).

Przedstawione zasady mają odpowiednie zastosowanie do ubezpieczonych, którzy w czasie pobierania zasiłku macierzyńskiego za okres odpowiadający okresowi urlopu rodzicielskiego przyjęli na wychowanie kolejne dziecko.

Przykład 1

Pracownica 18 września 2016 r. urodziła syna. Z tego tytułu nabyła uprawnienia do zasiłku macierzyńskiego za okres udzielonego jej urlopu:

•	macierzyńskiego - od 18 września 2016 r. do 4 lutego 2017 r. oraz
•	rodzicielskiego - od 5 lutego do 16 września 2017 r.

W dniu 1 lipca 2017 r. ubezpieczona ta urodziła córkę. W efekcie od tego dnia przysługuje jej zasiłek macierzyński z tytułu urodzenia kolejnego dziecka, w wymiarze 20 tygodni urlopu macierzyńskiego, tj. od 1 lipca do 17 listopada 2017 r. oraz - o ile wystąpi z takim wnioskiem - w wymiarze do 32 tygodni urlopu rodzicielskiego, począwszy od 18 listopada 2017 r.

Pracownica wspólnie z mężem postanowiła, że to on wykorzysta pozostałą część zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego należnego z tytułu urodzenia pierwszego dziecka. Pracodawca ojca dziecka na jego wniosek udzielił mu urlopu rodzicielskiego na dziecko urodzone 18 września 2016 r. na okres od 1 lipca do 15 września 2017 r. (11 tygodni) i za ten okres wypłaci mu zasiłek macierzyński.

Przykład 2

Załóżmy, że pracownica z przykładu 1 wnioskowała o 16 tygodni urlopu rodzicielskiego, a o pozostałe 16 tygodni wystąpił ojciec dziecka. Z tego tytułu nabyli oni uprawnienia do zasiłku macierzyńskiego za okres:

•	matka dziecka - 36 tygodni, tj. od 18 września 2016 r. do 27 maja 2017 r.
•	ojciec dziecka - 16 tygodni, tj. od 28 maja do 16 września 2017 r.

Urodzenie córki przez pracownicę w dniu 1 lipca 2017 r. uprawnia ją do zasiłku macierzyńskiego z tytułu urodzenia kolejnego dziecka począwszy od 1 lipca 2017 r. Ojciec dziecka natomiast nadal bez przeszkód może korzystać z urlopu rodzicielskiego udzielonego mu do 16 września 2017 r. na dziecko urodzone 18 września 2016 r. z prawem do zasiłku macierzyńskiego.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (Dz. U. z 2017 r. poz. 1368)

Ustawa z dnia 26.06.1974 r. - Kodeks pracy (Dz. U. z 2016 r. poz. 1666 ze zm.)