Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 1 (379) z dnia 1.01.2015

Składki ZUS w 2015 r.

1. Limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe

Roczna podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym nie może być wyższa od kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy, określonego w ustawie budżetowej, ustawie o prowizorium budżetowym lub ich projektach, jeżeli odpowiednie ustawy nie zostały uchwalone (art. 19 ust. 1 ustawy o sus).

Obwieszczenie zostało opublikowane w Monitorze Polskim z dnia 3 grudnia 2014 r., pod poz. 1137.

Ograniczenie, o którym mowa wyżej, stosuje się też przy ustalaniu podstawy wymiaru składki na Fundusz Emerytur Pomostowych (art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 19 grudnia 2008 r. - Dz. U. nr 237, poz. 1656 z późn. zm.).

Kwota ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek nie dotyczy podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia chorobowe i wypadkowe, ubezpieczenie zdrowotne, Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej FGŚP). Oznacza to, że po jej przekroczeniu, płatnik składek nadal opłaca składki na te ubezpieczenia oraz Fundusze.

Zwracamy uwagę! Ustalając roczny limit podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w danym roku kalendarzowym uwzględnia się oskładkowany przychód uzyskany w tym roku (bez względu na to za jaki okres jest należny), licząc narastająco począwszy od stycznia danego roku. Ponadto bierze się pod uwagę wszystkie tytuły do ubezpieczeń w danym roku kalendarzowym, od których były opłacane składki na przedmiotowe ubezpieczenia.

W sierpniu 2014 r. podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracownika przekroczyła roczny limit podstawy obowiązujący w 2014 r. (tj. 112.380 zł). Tym samym począwszy od września 2014 r. pracodawca nie opłacał za pracownika składek na przedmiotowe ubezpieczenia.

W styczniu br. pracownik otrzyma premię za IV kwartał 2014 r. Kwotę premii pracodawca uwzględni w podstawie wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe za styczeń br., mimo że premia należna jest za okres, za który pracodawca nie opłacał składek na przedmiotowe ubezpieczenia. Premia ta podlega wliczeniu do limitu podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe obowiązującego w 2015 r.

2. Opłacanie składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (art. 20 ust. 1 ustawy o sus). Przy czym podstawa wymiaru tej składki:

• nie podlega ograniczeniu do kwoty odpowiadającej trzydziestokrotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy,
   
• nie może przekraczać miesięcznie 250% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia (dotyczy tylko podstawy składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe).

Powyższe wynika z art. 20 ust. 2 i 3 ustawy o sus.

W 2015 r. kwota prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia, o którym mowa wyżej, wynosi 3.959 zł.

W firmie umowę zlecenia wykonuje osoba, która z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu oraz wniosła o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. W umowie jej wynagrodzenie zostało określone miesięcznie na kwotę 10.000 zł.

Od uzyskanego w grudniu 2014 r. wynagrodzenia w wysokości 10.000 zł firma rozliczyła:

- składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz ubezpieczenie wypadkowe od podstawy w wysokości 10.000 zł,

- składkę na ubezpieczenie chorobowe od podstawy ograniczonej do kwoty 9.365 zł.

Kwota 10.000 zł pomniejszona o składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę stanowiła podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne.

Natomiast od wynagrodzenia uzyskanego w styczniu 2015 r. w wysokości 10.000 zł firma składkę chorobową obliczy od podstawy ograniczonej do kwoty 9.897,50 zł.

Zwracamy uwagę! Jeżeli w danym miesiącu następuje wypłata wynagrodzenia za więcej niż jeden miesiąc, to podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe nie może być wyższa niż suma kwot maksymalnych podstaw wymiaru składek na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe obowiązujących dla poszczególnych miesięcy, za które jest wypłacany przychód.

Zleceniodawca od 1 grudnia 2014 r. do 28 lutego 2015 r. zatrudnia osobę fizyczną na podstawie umowy zlecenia. W umowie wynagrodzenie za cały okres wykonywania zlecenia określono na 20.000 zł i wypłacone zostanie 28 lutego 2015 r.

Z tytułu wykonywania umowy zlecenia zleceniobiorca podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym, ubezpieczeniu wypadkowemu oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu, a ponadto wniósł o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe.

W lutym br. zleceniodawca składki na ubezpieczenia społeczne, w tym chorobowe rozliczy od podstawy w wysokości 20.000 zł. Maksymalna podstawa wymiaru składki na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe wynosi bowiem 29.160 zł (9.365 zł + 9.897,50 zł + 9.897,50 zł).

Podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne stanowić zaś będzie kwota 17.258 zł (20.000 zł - 2.742 zł składki na ubezpieczenia społeczne finansowane przez zleceniobiorcę).

3. Składki na Fundusz Pracy i FGŚP

Wysokości składek na Fundusz Pracy i Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (dalej FGŚP) określa ustawa budżetowa. Z ustawy budżetowej na rok 2015 wynika, iż wysokości składek na ww. Fundusze nadal wynoszą odpowiednio na Fundusz Pracy - 2,45% podstawy wymiaru, na FGŚP - 0,10% podstawy wymiaru (na dzień oddania niniejszego numeru UiPP do druku ustawa znajduje się w Sejmie).

Przypominamy, że składkę na Fundusz Pracy opłaca się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia), wynoszących w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, a w przypadku pracowników w pierwszym roku pracy - co najmniej 80% minimalnego wynagrodzenia. Tak wynika z art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz. U. z 2013 r. poz. 674 z późn. zm.). Od 1 stycznia 2015 r. minimalne wynagrodzenie za pracę wynosi 1.750 zł, a dla pracownika w pierwszym roku pracy - 1.400 zł (tj. 80% z 1.750 zł). Jeżeli jednak w styczniu 2015 r. pracodawca dokonuje wypłat wynagrodzeń za grudzień 2014 r., to składka na Fundusz Pracy jest należna, jeżeli kwoty podlegające oskładkowaniu wynoszą co najmniej tyle, ile minimalne wynagrodzenie obowiązujące w 2014 r., czyli 1.680 zł (odpowiednio 1.344 zł w przypadku pracownika w pierwszym roku pracy).

Pracodawca dokonuje wypłat wynagrodzeń za dany miesiąc 5. dnia następnego miesiąca.

Wariant 1 - pracownica (w wieku 40 lat) jest zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem ustalonym na poziomie minimalnego.

W dniu 5 stycznia 2015 r. uzyska wynagrodzenie za grudzień 2014 r. w wysokości 1.680 zł, a 5 lutego 2015 r. - za styczeń br. w kwocie 1.750 zł.

Za pracownicę pracodawca obowiązany jest obliczać i opłacać składkę na Fundusz Pracy.

Wariant 2 - pracownica (w wieku 39 lat) jest zatrudniona na 3/4 etatu, za wynagrodzeniem w wysokości 1.700 zł.

W styczniu 2015 r. uzyska ona wynagrodzenie za grudzień 2014 r. w kwocie 1.700 zł i w tej samej wysokości w lutym br. - za styczeń br.

Za pracownicę pracodawca obowiązany jest obliczyć i opłacić składkę na Fundusz Pracy tylko za styczeń 2015 r. Za luty br. składki tej już nie opłaci, ponieważ kwota podlegająca oskładkowaniu jest niższa od minimalnego wynagrodzenia za pracę obowiązującego w 2015 r. (pracownica nie ma innego tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych).

W przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody podlegające obowiązkowo składkom na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z kilku źródeł, to składka na Fundusz Pracy jest należna, jeżeli łączna ich wysokość wynosi co najmniej minimalne wynagrodzenie (odpowiednio 80% minimalnego wynagrodzenia) - art. 104 ust. 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy.

Pracodawcy objęci przepisami ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. z 2014 r. poz. 272 z późn. zm.) opłacają za pracowników, o których mowa w art. 10 tej ustawy, składkę na FGŚP. Co istotne składkę tę ustala się od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia), bez względu na ich wysokość.

Ponadto pracodawca może być zwolniony z opłacania składek na te Fundusze, gdy zachodzą okoliczności, o których mowa w art. 104a, art. 104b ust. 1 i art. 104c ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy oraz w art. 9a, art. 9b ust. 1 i art. 9c ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy.

Przepisy powołanych ustaw dostępne są w serwisie www.przepisy.gofin.pl w zakładce Ubezpieczenia i świadczenia.

4. Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników oddelegowanych do pracy za granicę

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników oddelegowanych do pracy za granicę u polskich pracodawców (tak jak innych pracowników) stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach stosunku pracy. W podstawie tej nie uwzględnia się wynagrodzenia chorobowego, zasiłków oraz przychodów wymienionych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 z późn. zm.), dalej rozporządzeniu składkowym.

Zgodnie z § 2 ust. 1 pkt 16 rozporządzenia składkowego, podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne pracowników zatrudnionych za granicą u polskich pracodawców (z wyłączeniem członków służby zagranicznej) nie stanowi część wynagrodzenia w wysokości równowartości diety przysługującej z tytułu podróży służbowych poza granicami kraju, za każdy dzień pobytu, określonej w przepisach w sprawie wysokości oraz warunków ustalania należności przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej poza granicami kraju. Przy czym tak ustalony miesięczny przychód tych osób, stanowiący podstawę wymiaru składek, nie może być niższy od kwoty przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok kalendarzowy. W 2015 r. wynosi ona 3.959 zł (w 2014 r. była to kwota 3.746 zł).

Jeżeli jednak pracownik nie wykonywał pracy za granicą przez cały miesiąc (np. pracę za granicą rozpoczął lub zakończył w trakcie miesiąca), to podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne może być niższa od ww. kwoty. W tych okolicznościach dokonuje się zmniejszenia najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne na zasadach określonych w art. 18 ust. 9 ustawy o sus.

Tak ustalona kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne stanowi też podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne, z tym że podstawę wymiaru tej składki pomniejsza się o składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane przez pracownika oraz uwzględnia się w niej wynagrodzenie chorobowe.

Zwracamy uwagę! Najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne od wypłat dokonanych pracownikom oddelegowanym do pracy za granicą u polskich pracodawców w styczniu 2015 r., należnych za grudzień 2014 r., po odjęciu równowartości diet za każdy dzień pobytu za granicą i przeliczeniu na złote, nie może być niższa od kwoty 3.959 zł.

5. Składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe pracowników przebywających na urlopie wychowawczym

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie wypłacone za okres 12 miesięcy kalendarzowych poprzedzających urlop wychowawczy. Przy jej ustalaniu stosuje się odpowiednio przepisy ustawy zasiłkowej (z pewnymi różnicami niemającymi znaczenia dla omawianej kwestii).

Tak ustalona podstawa nie może być przy tym:

• niższa niż 75% kwoty minimalnego wynagrodzenia oraz
   
• wyższa niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.

Powyższe wynika z art. 18 ust. 5b i 14 ustawy o sus.

Od 1 stycznia 2015 r. ww. kwoty wynoszą odpowiednio: 1.312,50 zł (75% z 1.750 zł), 2.375,40 zł (60% z 3.959 zł).

W kwestii najniższej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na urlopie wychowawczym ZUS wyjaśnił, iż kwota stanowiąca podstawę wymiaru składek na przedmiotowe ubezpieczenia dla pracownika "pełnoetatowego" nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę (a jeżeli jest to pracownik w pierwszym roku pracy, nie niższa niż 80% minimalnego wynagrodzenia). Natomiast dla pracownika "niepełnoetatowego" podstawa ta nie może być niższa niż kwota minimalnego wynagrodzenia, ustalona proporcjonalnie do wymiaru jego czasu pracy i nie niższa niż 75% minimalnego wynagrodzenia.

W przypadku zaś pracownika niepełnoetatowego podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe nie może być niższa niż minimalne wynagrodzenie za pracę ustalone proporcjonalnie do wymiaru czasu pracy. Jeśli jednak tak ustalona kwota w 2015 r. jest niższa niż 1.312,50 zł, to podstawę wymiaru należy podwyższyć do tej kwoty. Również dla tych osób maksymalna jej wysokość nie może być wyższa niż 2.375,40 zł.

Pracownica od 1 kwietnia 2014 r. do 31 marca 2015 r. przebywa na urlopie wychowawczym i z tego tytułu podlega obowiązkowo ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym oraz ubezpieczeniu zdrowotnemu. Jest ona zatrudniona w pełnym wymiarze czasu pracy za wynagrodzeniem ustalonym w stałej miesięcznej wysokości 2.600 zł.

Wyliczona podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe wyniosła 2.600 zł (2.600 zł x 12 m-cy : 12 m-cy) i jest wyższa od maksymalnej podstawy wymiaru na przedmiotowe ubezpieczenia. Zatem za okres od kwietnia do grudnia 2014 r. pracodawca składki na te ubezpieczenia obliczał od podstawy w wysokości 2.247,60 zł miesięcznie, natomiast od stycznia 2015 r. podwyższy tę podstawę do kwoty maksymalnej obowiązującej w 2015 r., czyli 2.375,40 zł miesięcznie.

Pracownica jest zatrudniona od kilku lat w pełnym wymiarze czasu pracy i wynagradzana na poziomie minimalnego wynagrodzenia za pracę. Od 1 września 2014 r. do 31 sierpnia 2015 r. przebywa na urlopie wychowawczym.

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe z tytułu przebywania na tym urlopie stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie uzyskane za okres od września 2013 r. do 31 sierpnia 2014 r. Wyliczona podstawa wymiaru wyniosła 1.653,33 zł [(1.600 zł x 4 m-ce + 1.680 zł x 8 m-cy) : 12 m-cy] i była niższa od najniższej. A zatem pracodawca składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe w okresie:

• od września do grudnia 2014 r. obliczał od podstawy w wysokości wynoszącej miesięcznie 1.680 zł,
   
• od stycznia do sierpnia 2015 r. oblicza od podstawy w wysokości wynoszącej miesięcznie 1.750 zł.

Podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe osób przebywających na urlopie wychowawczym, jak wyjaśnił ZUS, ulega proporcjonalnemu zmniejszeniu za miesiąc, w którym ubezpieczenia te trwały tylko przez część miesiąca (np. z powodu rozpoczęcia urlopu w trakcie miesiąca). W takim przypadku kwotę podstawy wymiaru składek zmniejsza się proporcjonalnie, dzieląc ją przez liczbę dni kalendarzowych tego miesiąca i mnożąc przez liczbę dni podlegania ubezpieczeniom.

Przypominamy, że podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie zdrowotne ww. osób stanowi kwota odpowiadająca wysokości specjalnego zasiłku opiekuńczego, czyli 520 zł.

6. Rozliczenia składkowo-podatkowe

W bieżącym roku stopy procentowe składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne nie uległy zmianie. Nadal też składki na ubezpieczenia społeczne i składka zdrowotna finansowane ze środków pracownika podlegają odliczeniu odpowiednio od dochodu i podatku dochodowego (z zastrzeżeniem, że składkę zdrowotną odlicza się do wysokości nieprzekraczającej 7,75% podstawy wymiaru). Należy mieć przy tym na uwadze, że nie podlegają odliczeniu odpowiednio od dochodu i od podatku dochodowego składki, których podstawę wymiaru stanowi dochód (przychód) zwolniony od podatku na podstawie ustawy o pdof oraz, od którego na podstawie przepisów Ordynacji podatkowej zaniechano poboru podatku art. 26 ust. 1 pkt 2 lit. b i art. 27b ust. 1 pkt 1 lit. b ustawy o pdof).

Skala podatkowa, koszty uzyskania przychodów i kwota zmniejszająca

Przy ustalaniu zaliczki na podatek dochodowy od dochodów uzyskanych w 2015 r. należy stosować dwustopniową skalę podatkową:

Koszty uzyskania przychodów z tytułu stosunku pracy wynoszą miesięcznie 111,25 zł, a jeżeli miejsce stałego lub czasowego zamieszkania pracownika jest położone poza miejscowością, w której znajduje się zakład pracy i pracownik nie uzyskuje dodatku za rozłąkę, koszty te wynoszą miesięcznie 139,06 zł, o ile złożył stosowne oświadczenie (art. 22 ust. 2 pkt 1 i 3 i art. 32 ust. 5 ustawy o pdof).

W przypadku pracowników, którzy w ramach umowy o pracę uzyskują przychody z tytułu praw autorskich lub rozporządzania tymi prawami, zastosowanie mogą mieć 50% koszty uzyskania przychodów. Koszty te oblicza się od przychodu pomniejszonego o potrącone przez pracodawcę w danym miesiącu składki na ubezpieczenia emerytalne i rentowe oraz na ubezpieczenie chorobowe, których podstawę wymiaru stanowi ten przychód. Jeżeli podatnik udowodni, że koszty uzyskania przychodów były wyższe niż wynikające z zastosowania normy procentowej, koszty te przyjmuje się w wysokości kosztów faktycznie poniesionych (w rozliczeniu rocznym).

W 2015 r. łączne zryczałtowane 50% koszty uzyskania przychodów, o których mowa w art. 22 ust. 9 pkt 1-3 ustawy o pdof, nie mogą przekroczyć 1/2 kwoty stanowiącej górną granicę pierwszego przedziału skali podatkowej, czyli 42.764 zł. Jeśli jednak podatnik udowodni, że w roku podatkowym łączne koszty uzyskania przychodów, były wyższe niż kwota 42.764 zł, to ma prawo do odliczenia kosztów faktycznie poniesionych.

Kwota zmniejszająca zaliczkę na podatek dochodowy wynosi 46,33 zł. Stosuje się ją, jeżeli pracownik przed pierwszą wypłatą wynagrodzenia w roku podatkowym złożył zakładowi pracy oświadczenie PIT-2. Oświadczenia tego nie składa się, jeżeli stan faktyczny wynikający z oświadczenia złożonego w latach poprzednich nie uległ zmianie (art. 32 ust. 3 i 3a ustawy o pdof).

Załóżmy, że pracownik pełnoetatowy (w wieku 39 lat) zatrudniony od dwóch lat ma określone wynagrodzenie w wysokości minimalnego, czyli do 31 grudnia 2014 r. - 1.680 zł, a od 1 stycznia 2015 r. - 1.750 zł. Pracodawca wypłat wynagrodzeń za dany miesiąc dokonuje 5. dnia następnego miesiąca. Pracownikowi przysługują podstawowe koszty uzyskania przychodów i złożył pracodawcy PIT-2.

Pracodawca od wypłat dokonanych w styczniu i w lutym rozliczy: