Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 30 (821) z dnia 20.10.2013

Wypłata pracownikom świadczeń w jednakowej wysokości podlega składkom ZUS

W ostatnim dniu roboczym października 2013 r. przekażemy wszystkim zatrudnionym w naszym zakładzie pracownikom dofinansowanie ze środków ZFŚS na zakup karnetów do SPA. Czy przekazane tym osobom wsparcie finansowe w całości będzie zwolnione ze składek ubezpieczeniowych?

Z pytania nie wynika, czy przyznanie świadczeń ze środków ZFŚS uzależnione będzie od sytuacji życiowej, materialnej i rodzinnej osoby korzystającej z takiej pomocy, czy zostanie ono przekazane pracownikom bez wcześniejszego dokonania takiej weryfikacji. Tymczasem taka analiza ma znaczenie ze względu na wyłączenie tego rodzaju świadczeń przyznanych pracownikom ze składek ubezpieczeniowych.

Podstawę wymiaru składek ubezpieczeniowych dla pracownika stanowi przychód w rozumieniu przepisów ustawy o PDOF, osiągany u pracodawcy z tytułu zatrudnienia na podstawie umowy o pracę. Stanowi o tym art. 18 ust. 1 i art. 20 ust. 1 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.) oraz art. 81 ust. 1 ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.).

Przychód ze stosunku pracy ustawodawca zdefiniował w art. 12 ust. 1 ustawy o PDOF. Na jego podstawie, za przychody te uważa się wszelkiego rodzaju wypłaty pieniężne oraz wartość pieniężną świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, bez względu na źródło finansowania tych wypłat i świadczeń. Stanowią go w szczególności wynagrodzenia (zasadnicze, za godziny nadliczbowe), różnego rodzaju dodatki, nagrody, ekwiwalenty za niewykorzystany urlop i wszelkie inne kwoty niezależnie od tego, czy ich wysokość została z góry ustalona, a ponadto świadczenia pieniężne ponoszone za pracownika, jak również wartość innych nieodpłatnych świadczeń lub świadczeń częściowo odpłatnych.

Wobec powyższego, za przychód ze stosunku pracy uważa się te wszystkie świadczenia, które pracownik otrzymuje ze środków pracodawcy w związku z pozostawaniem w stosunku pracy - także świadczenia sfinansowane ze środków ZFŚS.

Zwracamy jednak uwagę, że pewna grupa przychodów pracowniczych nie stanowi podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych na podstawie rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.), dalej rozporządzenia składkowego. W katalogu tym, w § 2 ust. 1 pkt 19 tego aktu, ustawodawca wskazał świadczenia finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach ZFŚS.

Z tym że aby wymienione wyżej świadczenia mogły korzystać z wyłączenia z podstawy wymiaru składek ubezpieczeniowych na podstawie tego przepisu, nie mogą zostać przyznane pracownikom w jednakowej wysokości. Przyznawanie bowiem ulgowych usług i świadczeń oraz wysokość dopłat z Funduszu należy uzależnić od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej osoby uprawnionej do korzystania z Funduszu. Wynika to z art. 8 ust. 1 ustawy o ZFŚS.

Wobec tego, jeżeli pracodawca, o którym mowa w pytaniu, przekaże wszystkim zatrudnionym w firmie pracownikom ze środków ZFŚS wsparcie finansowe w tej samej wysokości (nie zróżnicuje go w oparciu o kryterium socjalne danego ubezpieczonego), wówczas od kwoty przekazanej im pomocy zobowiązany będzie naliczyć i opłacić składki ubezpieczeniowe do ZUS. W taki bowiem sposób, tj. "po równo", udzielona pracownikom pomoc finansowa ze środków tego Funduszu, stanowi dla nich przychód ze stosunku pracy.

Tematyka związana z przyznawaniem pracownikom różnego rodzaju świadczeń ze środków ZFŚS i koniecznością ich oskładkowania bądź jej brakiem jest również poruszana w orzecznictwie sądowym, o czym świadczą poniższe wyroki.

Wyrok Sądu Najwyższego z 20 czerwca 2012 r., sygn. akt I UK 140/12:

"Postanowienia regulaminu wykorzystania zakładowego funduszu świadczeń socjalnych wydanego na podstawie art. 8 ust. 2 ustawy z dnia 4 marca 1994 r. o zakładowym funduszu świadczeń socjalnych (…) są wiążące w zakresie określającym tryb przyznawania pracownikom świadczeń, w sposób uwzględniający indywidualną ocenę każdego przypadku w odniesieniu do ustanowionych kryteriów. Pominięcie tego trybu powoduje, że przyznane świadczenia nie mogą zostać uznane za finansowane ze środków przeznaczonych na cele socjalne w ramach zakładowego funduszu świadczeń socjalnych w rozumieniu § 2 ust. 1 pkt 19 rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej (…) w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (rozporządzenia składkowego - przyp. red.) (…)."

Wyrok Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 31 stycznia 2013 r., sygn. akt III AUa 677/12:

"(…) brzmienie art. 8 ust. 1 ustawy o z.f.ś.s. nie upoważnia do przyznawania osobom uprawnionym prawa do świadczeń socjalnych w takiej samej wysokości. Przepis ten wyraźnie określa związek pomiędzy wartością przyznawanego świadczenia a łącznie rozpatrywaną sytuacją życiową, rodzinną i materialną osoby uprawnionej. (…)

(…) przywołane przepisy prawa świadczą, że przy wypłacaniu świadczeń z ZFŚS konieczne jest rozróżnienie ich wysokości na rzecz poszczególnych pracowników w zależności od sytuacji życiowej, rodzinnej i materialnej konkretnego beneficjenta. (…)"