Biuletyn Informacyjny dla Służb Ekonomiczno - Finansowych nr 26 (817) z dnia 10.09.2013

Składki ZUS za zatrudnionego młodocianego pracownika

Tematyka związana z zatrudnieniem młodocianego zawarta jest w Dziale Dziewiątym ustawy z dnia 26 czerwca 1974 r. Kodeks pracy (Dz. U. z 1998 r. nr 21, poz. 94 ze zm.). Z zawartych w nim uregulowań wynika, iż młodocianym jest osoba, która ukończyła 16 lat, a nie przekroczyła 18 lat. Zatrudnianie osoby, która nie ukończyła 16 lat, jest zabronione. Tak stanowi art. 190 tej ustawy.

Młodociany, który nie posiada kwalifikacji zawodowych, może być zatrudniony tylko w celu przygotowania zawodowego (art. 191 § 2 K.p.). Podmiot (pracodawca), który zamierza zatrudnić taką osobę, zobowiązany jest zawrzeć z nią na piśmie umowę o pracę w celu przygotowania zawodowego. Po jej zatrudnieniu na podstawie takiej umowy powinien zgłosić pracownika do ubezpieczeń w ZUS, a następnie od wypłacanego mu wynagrodzenia za pracę rozliczać składki ubezpieczeniowe.

Ubezpieczenie młodocianego w ZUS

Młodociany od dnia nawiązania stosunku pracy podlega obligatoryjnie ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu jako pracownik. Powyższe dotyczy też dziecka osoby prowadzącej pozarolniczą działalność gospodarczą zatrudnionego przez rodzica na podstawie umowy o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Zatrudnioną osobę młodocianą należy zgłosić do wymienionych wyżej ubezpieczeń w terminie 7 dni od dnia powstania obowiązku ubezpieczeń, na formularzu ZUS ZUA, z właściwym dla tej grupy zatrudnionych kodem tytułu ubezpieczenia - 01 20 X X.

Składki ubezpieczeniowe

Za pracownika młodocianego pracodawca rozlicza składki ubezpieczeniowe do ZUS od podstawy wymiaru, którą stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu zatrudnienia w ramach umowy o pracę zawartej w celu przygotowania zawodowego. W przychodzie tym nie uwzględnia jednak:

• wynagrodzenia chorobowego i zasiłków oraz
   
• rodzajów przychodów enumeratywnie wymienionych w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 18 grudnia 1998 r. w sprawie szczegółowych zasad ustalania podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (Dz. U. nr 161, poz. 1106 ze zm.).

Pracownikowi młodocianemu w podstawie wymiaru składek ubezpieczeniowych uwzględnia się wszelkie wypłaty uznane za przychód pracownika. Stanowią go zarówno wypłaty pieniężne, jak i wartości pieniężne świadczeń w naturze bądź ich ekwiwalenty, niezależnie od źródła ich finansowania.

Inaczej jest przy składce zdrowotnej. Do podstawy wymiaru składki na to ubezpieczenie należy wliczyć wynagrodzenie chorobowe oraz pomniejszyć ją o kwoty składek na ubezpieczenia społeczne finansowane przez pracownika młodocianego i potrącone z jego środków przez pracodawcę (tj. o część składek emerytalno-rentowych oraz całą składkę chorobową).

Od ustalonej w powyższy sposób podstawy wymiaru składek pracodawca rozlicza w imiennym raporcie miesięcznym ZUS RCA składki na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne. Są one częściowo finansowane przez:

• młodocianego: emerytalna - 9,76%, rentowe - 1,5%, chorobowa - 2,45%, zdrowotna - 9% podstawy wymiaru

i

• pracodawcę: emerytalna - 9,76%, rentowe 6,5% podstawy wymiaru, cała składka wypadkowa (stopa procentowa tej składki ustalana jest w oparciu o rozporządzenie MPiPS w sprawie różnicowania stopy procentowej składki na ubezpieczenie społeczne... z dnia 29 listopada 2002 r.; Dz. U. z 2013 r. poz. 878).

FP i FGŚP

Za pracownika młodocianego pracodawca nie opłaca składki na Fundusz Pracy. Wynika to stąd, że składkę na ten Fundusz ustala się od kwot stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia) wynoszących, w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę, a w przypadku pracowników w pierwszym roku pracy co najmniej 80% tego wynagrodzenia (art. 104 ust. 1 ustawy z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy, Dz. U. z 2013 r. poz. 674 ze zm.).

W przypadku pracowników młodocianych najczęściej ich przychodem podlegającym składkom ubezpieczeniowym jest wynagrodzenie za pracę ustalone na poziomie dolnej granicy, w zależności od roku nauki. Wynosi ono wtedy odpowiednio nie mniej niż:

• dla I roku nauki - 4% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w gospodarce narodowej w poprzednim kwartale,
   
• dla II roku nauki - 5% wskazanego wyżej wynagrodzenia,
   
• dla III roku nauki - 6% tego wynagrodzenia miesięcznego.

Zmiana stawek wynagrodzeń pracowników młodocianych następuje od trzeciego miesiąca każdego kwartału, czyli od 1 marca, 1 czerwca, 1 września i 1 grudnia.

Pracodawca objęty przepisami ustawy z dnia 13 lipca 2006 r. o ochronie roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz. U. nr 158, poz. 1121 ze zm.) powinien za zatrudnionego pracownika młodocianego zapłacić składkę na FGŚP. Ustala się ją od wypłat stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia), bez względu na ich wysokość.

Uwaga! W umowie o pracę pracodawca może określić pracownikowi młodocianemu wyższą stawkę wynagrodzenia niż wyżej określona.

Przeciętne wynagrodzenie miesięczne w II kwartale 2013 r. wyniosło 3.612,51 zł. Wobec tego, od 1 września 2013 r. do 31 listopada br. wysokość najniższej podstawy wymiaru i składek na ubezpieczenia społeczne dla pracowników młodocianych nie może być niższa od kwot przedstawionych w tabeli:

Uwaga! *⁾ Przyjęliśmy, że właściwą dla pracodawcy stopą procentową składki wypadkowej jest 1,93%.