Gazeta Podatkowa nr 81 (913) z dnia 8.10.2012

Jakim składkom podlega praca na kontrakcie?

Osobę wykonującą pracę na podstawie kontraktu menedżerskiego (menedżera) traktuje się w ZUS jak zleceniobiorcę. Z tytułu świadczenia swojej pracy menedżer podlega więc obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu w sposób i na zasadach przewidzianych dla zleceniobiorców. Na swój wniosek może przystąpić do ubezpieczenia chorobowego. Niekiedy praca na kontrakcie stanowi dla niego tytuł do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych. Z kolei kontrakt w połączeniu z etatem w każdym przypadku powoduje dla menedżera tytuł do pracowniczych ubezpieczeń.

Kontrakt i własna działalność

W przypadku gdy osoba zawarła kontrakt menedżerski w ramach prowadzonej przez siebie pozarolniczej działalności i osiąga przychody wyłącznie z tytułu wykonywanego kontraktu, podlega wówczas obowiązkowo ubezpieczeniom społecznym z kontraktu. Stanowi on bowiem dla niej jedyny tytuł do tych ubezpieczeń.

Natomiast jeżeli w ramach prowadzonej działalności gospodarczej menedżer (oprócz przychodów z kontraktu) osiąga jeszcze inne przychody opodatkowane jak z prowadzonej działalności gospodarczej (np. świadczy usługi doradcze, zarządzania), mamy wówczas do czynienia z tzw. zbiegiem tytułów do ubezpieczeń, tj.:

• prowadzenie pozarolniczej działalności gospodarczej oraz
   
• wykonywanie umowy menedżerskiej, traktowanej w ZUS jak zlecenie.

W takiej sytuacji rozstrzygającym jest art. 9 ust. 2 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych. Stosownie do brzmienia tego przepisu, osoba spełniająca warunki do objęcia obowiązkowo ubezpieczeniami emerytalnym i rentowymi z kilku tytułów (pracy na kontrakcie i prowadzenia pozarolniczej działalności) jest objęta tymi ubezpieczeniami obowiązkowo z tego tytułu, który powstał wcześniej. Osoba taka może dobrowolnie, na swój wniosek, być objęta ubezpieczeniami społecznymi także z drugiego tytułu, np. jeśli podlega tym ubezpieczeniom obowiązkowo z działalności gospodarczej, to z pracy na kontrakcie będzie im podlegać dobrowolnie. Ponadto menedżer może zmienić tytuł do obowiązkowych ubezpieczeń. Wtedy nie będzie opłacał tych składek obowiązkowo z działalności, tylko obligatoryjnie będzie je płacił z tytułu pracy na kontrakcie.

Przy czym zmiana tytułu do obowiązkowych ubezpieczeń społecznych możliwa jest tylko wtedy, gdy oskładkowane wynagrodzenie menedżera (uzyskiwane z kontraktu) jest równe lub wyższe niż obowiązująca go najniższa podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne z działalności (patrz tabela). Mowa tu o:

• 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego przyjętego do ustalenia kwoty ograniczenia rocznej podstawy wymiaru składek emerytalnych i rentowych lub
   
• 30% kwoty minimalnego wynagrodzenia (jeśli przysługuje mu prawo do ulgi dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą).

Wynika to z art. 9 ust. 2a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych.

Jeżeli jednak oskładkowany przychód menedżera z kontraktu będzie niższy niż obowiązujące go minimum z działalności, wówczas obowiązkowym ubezpieczeniom społecznym będzie on podlegał z działalności gospodarczej. Wtedy kontrakt menedżerski stanowić będzie dla niego tytuł do dobrowolnych ubezpieczeń społecznych. Jeśli do nich przystąpi, to obowiązkowe będzie też dla niego wtedy ubezpieczenie wypadkowe.

Inaczej wygląda kwestia składki zdrowotnej. Obowiązkowi ubezpieczenia zdrowotnego podlegają zarówno osoby prowadzące pozarolniczą działalność, jak i osoby wykonujące pracę na podstawie umowy cywilnoprawnej (tu: umowy menedżerskiej). W przypadku gdy ubezpieczony uzyskuje przychody z więcej niż jednego tytułu do objęcia obowiązkiem ubezpieczenia zdrowotnego (jako przedsiębiorca i menedżer), składkę na to ubezpieczenie opłaca z każdego z tych tytułów odrębnie. Jest ona więc obowiązkowa i z działalności, i z kontraktu (art. 82 ust. 1 ustawy o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).

Bywa i tak, że kontrakt menedżerski stanowi dla menedżera jedyny tytuł do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. Co oznacza, że opłaca on składkę zdrowotną jedynie z umowy menedżerskiej. Nie opłaca jej więc z działalności. Z sytuacją taką mamy do czynienia wtedy, gdy menedżer zawiera kontrakt w ramach prowadzonej pozarolniczej działalności, lecz przychody osiąga wyłącznie z kontraktu.

Etat i kontrakt w jednej firmie

Dla celów ubezpieczeniowych za pracownika uważa się nie tylko osobę zatrudnioną na podstawie umowy o pracę. Pracownikiem jest także osoba świadcząca usługi na podstawie umowy cywilnoprawnej, do której zgodnie z Kodeksem cywilnym stosuje się przepisy dotyczące zlecenia, o ile umowę taką zawarła z pracodawcą, z którym pozostaje w stosunku pracy bądź w ramach takiej umowy wykonuje pracę na rzecz pracodawcy, z którym pozostaje w stosunku pracy. Kontakt menedżerski, o charakterze umowy zlecenia, zawarty z własnym pracownikiem traktowany jest w ZUS jak umowa o pracę. Wobec tego pracownik wykonujący jednocześnie u własnego pracodawcy umowę menedżerską podlega z tego tytułu ubezpieczeniom w ZUS w sposób i na zasadach przewidzianych dla pracowników. Obowiązkowe są więc dla niego ubezpieczenia emerytalne, rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne.

Z tytułu kontraktu zawartego z własnym pracownikiem płatnik nie przekazuje do ZUS dodatkowego zgłoszenia menedżera do ubezpieczeń na formularzu ZUS ZUA. Osobę taką wykazuje w jednej pozycji raportu ZUS RCA z pracowniczym kodem tytułu ubezpieczenia, tj. 01 10 X X.

Podstawa prawna

Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. nr 205, poz. 1585 ze zm.)

Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. z 2008 r. nr 164, poz. 1027 ze zm.)