Termin wypłaty wynagrodzenia za wykonane zlecenie a rozliczenie składek ZUS

W UiPP nr 17/2011 zamieszczono artykuł dotyczący przystąpienia zleceniobiorcy do ubezpieczenia chorobowego w trakcie wykonywania umowy. W jego treści zawarto wyjaśnienie ZUS, zgodnie z którym od wynagrodzenia wypłaconego w miesiącu, w którym zleceniobiorca podlegał już ubezpieczeniu chorobowemu należało rozliczyć składkę na to ubezpieczenie, mimo że było to wynagrodzenie należne za miesiąc, w którym nie podlegał temu ubezpieczeniu. W związku z tym mam pytanie, czy od wynagrodzenia zleceniobiorcy należnego za czerwiec 2011 r., a wypłaconego w lipcu br., należało opłacić składki ZUS, jeśli do 30 czerwca br. miał on status studenta? Nadmieniam, że umowa zlecenia zawarta jest na kilka miesięcy, a wynagrodzenie określono w niej kwotowo.

Nie. Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne zleceniobiorcy, któremu w umowie odpłatność określono kwotowo stanowi przychód w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych z tytułu wykonywania tej umowy (art. 18 ust. 3 i art. 20 ust. 1 w związku z art. 4 pkt 9 ustawy o sus). Kwota ta pomniejszona o składki na ubezpieczenia emerytalne, rentowe i chorobowe finansowane przez zleceniobiorcę stanowi podstawę wymiaru składki zdrowotnej (art. 81 ust. 1 i 6 ustawy zdrowotnej).

Dla zleceniobiorcy, którego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia stanowi przychód, w rozumieniu przepisów o podatku dochodowym od osób fizycznych, płatnik składek w raporcie miesięcznym (lub korygującym) uwzględnia należne składki na ubezpieczenia od wszystkich dokonanych lub postawionych do dyspozycji zleceniobiorcy wypłat - od pierwszego do ostatniego dnia miesiąca kalendarzowego, którego raport dotyczy - stanowiących podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia. Tak wynika z § 2 ust. 6 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 18 kwietnia 2008 r. w sprawie szczegółowych zasad i trybu postępowania w sprawach rozliczania składek, do których poboru jest zobowiązany Zakład Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. nr 78, poz. 465 ze zm.).

Zleceniodawca jako płatnik składek jest obowiązany do obliczania, rozliczania i przekazywania do ZUS całości składek. Jednakże taki obowiązek ciąży na nim wówczas, gdy dokonuje wypłaty wynagrodzenia z tytułu, z którego dana osoba podlega ubezpieczeniom.

W sytuacji zaprezentowanej w pytaniu, w lipcu 2011 r. zleceniobiorca uzyskał wynagrodzenie za czerwiec br., tj. za miesiąc, w którym nie podlegał ani ubezpieczeniom społecznym, ani ubezpieczeniu zdrowotnemu. Przypominamy, że umowa zlecenia dla studenta, który nie ukończył 26 lat nie rodzi obowiązku ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego (art. 6 ust. 4 ustawy o sus). Na ten temat piszemy też w niniejszym numerze na str. 15-16. W konsekwencji w raporcie ZUS RCA sporządzonym za lipiec 2011 r. należało zleceniobiorcę wykazać z "zerowymi" podstawami wymiaru składek i z "zerowymi" składkami.

W UiPP nr 17/2011, str. 14 opublikowaliśmy artykuł dotyczący przystąpienia zleceniobiorcy do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego w trakcie wykonywania zlecenia. W miesiącu, od którego podlegał temu ubezpieczeniu uzyskał wynagrodzenie, należne za miesiąc poprzedni. Jak wyjaśnił ZUS: "(...) W przypadku objęcia dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym w trakcie wykonywania umowy zlecenia, do ustalenia podstawy wymiaru składek na to ubezpieczenie istotny jest miesiąc, w którym zleceniobiorca uzyskał lub miał postawiony do dyspozycji przychód. Zatem, jeżeli został on zgłoszony do dobrowolnego ubezpieczenia chorobowego od 1 lipca br., to podstawę wymiaru składek na to ubezpieczenie stanowi kwota podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, którą stanowi ten przychód. Nie ma znaczenia, za jaki okres jest on należny.". Jednakże ZUS odnosił się do zleceniobiorcy, któremu w lipcu 2011 r. wypłacono przychód za miesiąc, w którym podlegał ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym. Zgodnie zaś z art. 20 ust. 1 ustawy o sus, podstawę wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe. To oznacza, że składka na dobrowolne ubezpieczenie chorobowe jest należna od uzyskanego przez zleceniobiorcę w danym miesiącu przychodu stanowiącego podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, także gdy jest to przychód wypłacony za wcześniejszy miesiąc, w którym nie podlegał on ubezpieczeniu chorobowemu.

Zwracamy uwagę! Podstawa wymiaru składki na ubezpieczenie chorobowe osób, które ubezpieczeniu chorobowemu podlegają dobrowolnie, nie może przekraczać miesięcznie 250% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w poprzednim kwartale (art. 20 ust. 3 ustawy o sus). W okresie od 1 września do 30 listopada 2011 r. nie może miesięcznie być wyższa niż 8.415,28 zł (3.366,11 zł x 250%). Ponadto przy jej ustalaniu nie stosuje się ograniczenia do rocznej kwoty granicznej podstawy wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (art. 20 ust. 2 ustawy o sus).

Przykład

W firmie umowę zlecenia zawartą na okres od 1 marca do 30 listopada 2011 r. wykonuje osoba fizyczna w wieku 25 lat. W umowie wynagrodzenie zostało określone kwotowo i jest wypłacane za dany miesiąc w drugim dniu roboczym następnego miesiąca. Osoba ta do 30 czerwca 2011 r. posiadała status studenta, a tym samym z umowy zlecenia nie podlegała ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Od 1 lipca 2011 r. firma zgłosiła ją do obowiązkowych ubezpieczeń emerytalnego i rentowych, ubezpieczenia wypadkowego oraz do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego. W lipcu br. zleceniobiorca uzyskał wynagrodzenie należne za czerwiec br., a więc za miesiąc, w którym nie podlegał ubezpieczeniom społecznym i ubezpieczeniu zdrowotnemu. Od tego wynagrodzenia nie należało rozliczać składek ZUS. W raporcie ZUS RCA sporządzonym za lipiec 2011 r. firma wykazała tę osobę z kodem tytułu ubezpieczenia 04 11 0 0 i z "zerowymi" podstawami wymiaru składek oraz z "zerowymi" składkami.

Przykład

Przyjmujemy założenia z poprzedniego przykładu i dodatkowo, że od 1 sierpnia 2011 r. zleceniobiorca wniósł o dobrowolne ubezpieczenie chorobowe. Od uzyskanego w sierpniu 2011 r. wynagrodzenia, należnego za lipiec br., firma rozliczyła obok składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe, składki wypadkowej oraz składki zdrowotnej, także składkę na ubezpieczenie chorobowe. Nie ma znaczenia, że jest to przychód za miesiąc, w którym zleceniobiorca nie podlegał ubezpieczeniu chorobowemu, bowiem podstawę wymiaru składki na to ubezpieczenie stanowi podstawa wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalne i rentowe.