Ubezpieczenia i Prawo Pracy nr 14 (440) z dnia 10.07.2017

Obliczanie składek ZUS i zaliczki na podatek dochodowy od wynagrodzenia pracownika będącego osobą współpracującą

Prowadzę działalność gospodarczą, przy której zatrudniłem na podstawie umowy o pracę syna, z którym prowadzę wspólne gospodarstwo domowe. Do jakich ubezpieczeń w ZUS powinienem go zgłosić? Jak dokonać rozliczeń składkowo-podatkowych wypłacanego synowi wynagrodzenia za pracę?

Zgodnie z art. 8 ust. 1 ustawy o sus, pracownikiem jest osoba pozostająca w stosunku pracy. Jeżeli jednak pracownik spełnia kryteria określone dla osób współpracujących, wówczas dla celów ubezpieczeń w ZUS, jest traktowany jako osoba współpracująca (art. 8 ust. 2 ustawy o sus).

Powyższe nie dotyczy osób, z którymi została zawarta umowa o pracę w celu przygotowania zawodowego.

Osoba współpracująca z osobą prowadzącą pozarolniczą działalność podlega ubezpieczeniom w ZUS na zasadach obowiązujących przedsiębiorców. Obowiązkowe są więc dla niej ubezpieczenia emerytalne, rentowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne (art. 6 ust. 1 pkt 5, art. 12 ust. 1 ustawy o sus oraz art. 66 ust. 1 pkt 1 lit. c ustawy zdrowotnej). Dobrowolny charakter ma natomiast ubezpieczenie chorobowe (art. 11 ust. 2 ustawy o sus). Zgłoszenia do przedmiotowych ubezpieczeń należy dokonać w terminie 7 dni od daty powstania ich obowiązku (do ubezpieczenia chorobowego w terminie wybranym przez ubezpieczonego) poprzez przekazanie do ZUS formularza ZUS ZUA z kodem tytułu ubezpieczenia 05 11 X X. Składki na ubezpieczenia emerytalno-rentowe, chorobowe i wypadkowe oraz ubezpieczenie zdrowotne za osobę współpracującą finansuje w całości z własnych środków osoba prowadząca pozarolniczą działalność (art. 16 ust. 5a ustawy o sus oraz art. 85 ust. 14 ustawy zdrowotnej).

Podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia społeczne osoby współpracującej stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa jednak niż 60% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego (art. 18 ust. 8 i art. 20 ust. 1 ustawy o sus). Składka w nowej wysokości obowiązuje od 1 stycznia do 31 grudnia danego roku. W 2017 r. nie może być ona niższa niż 2.557,80 zł. Z kolei podstawę wymiaru składki zdrowotnej dla tej osoby stanowi zadeklarowana kwota, nie niższa niż 75% przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia w sektorze przedsiębiorstw w czwartym kwartale roku poprzedniego, włącznie z wypłatami z zysku (art. 81 ust. 2 ustawy zdrowotnej). W bieżącym roku najniższa podstawa wymiaru tej składki wynosi 3.303,13 zł.

Składki ZUS przedsiębiorców i osób współpracujących podajemy w serwisie www.wskazniki.gofin.pl

Za osobę współpracującą obowiązkowa jest także składka na Fundusz Pracy (o ile nie ukończyła ona wieku 55 lat - kobieta i 60 lat - mężczyzna). Ustala się ją od kwoty stanowiącej podstawę wymiaru składek na ubezpieczenia emerytalno-rentowe (bez stosowania rocznego ograniczenia) wynoszącej w przeliczeniu na okres miesiąca, co najmniej minimalne wynagrodzenie za pracę (art. 104 ust. 1 pkt 3 ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy).

Odpowiadając na drugie pytanie wyjaśniamy, że dla celów podatkowych osoba, o której mowa w pytaniu, jest pracownikiem. Dlatego od wypłacanego jej wynagrodzenia należy pobrać zaliczkę na podatek dochodowy na zasadach przewidzianych w art. 32 ustawy o pdof. Przy czym ustalając zaliczkę na podatek dochodowy nie dokonuje się odliczenia od dochodu/podatku odpowiednio składek na ubezpieczenia społeczne/zdrowotne, gdyż w tym przypadku nie są one finansowane przez pracownika. Ustalenie zaliczki polega więc na pomniejszeniu uzyskanego w danym miesiącu przez tę osobę przychodu ze stosunku pracy o koszty uzyskania przychodów w kwocie 111,25 zł (lub 139,06 zł), a następnie zastosowaniu odpowiedniej stawki podatku. Tak ustaloną zaliczkę pomniejsza, co do zasady, o kwotę stanowiącą 1/12 kwoty zmniejszającej podatek (46,33 zł), jeśli podatnik złożył oświadczenie PIT-2.

Przedsiębiorca od 1 czerwca br. zatrudnił na podstawie umowy o pracę syna (w wieku 24 lat) za wynagrodzeniem określonym w stałej miesięcznej wysokości 4.500 zł. Ponieważ pozostaje z synem we wspólnym gospodarstwie domowym, dla celów ubezpieczeń w ZUS jest on traktowany jako osoba współpracująca.

Zakładamy, że przysługują mu podstawowe koszty uzyskania przychodów oraz złożył pracodawcy PIT-2.

Od uzyskanego w czerwcu 2017 r. wynagrodzenia należało dokonać następujących wyliczeń:

Przedsiębiorca opłacił za pracownika-osobę współpracującą z własnych środków składki na ubezpieczenia społeczne i Fundusz Pracy ustalone od podstawy wymiaru w wysokości nie niższej niż 2.557,80 zł oraz składkę na ubezpieczenie zdrowotne obliczoną od podstawy wymiaru w wysokości nie niższej niż 3.303,13 zł.