Od 20 lipca br. obowiązują nowe zasady dochodzenia zwrotu nienależnie opłaconych składek ZUS

Nienależnie opłacone składki na ubezpieczenia społeczne podlegają zaliczeniu przez ZUS z urzędu na poczet zaległych lub bieżących składek, a w razie ich braku - na poczet przyszłych składek, chyba że płatnik składek złoży wniosek o zwrot składek. Tak stanowi art. 24 ust. 6a ustawy o sus.

Od 20 lipca 2011 r. obowiązują zmiany w zasadach dokonywania zwrotu nadpłat wprowadzone ustawą z dnia 28 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. nr 138, poz. 808). I tak ZUS zawiadamia płatnika składek o kwocie nienależnie opłaconych składek, które mogą być zwrócone, chyba że nie przekraczają wysokości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym. Wysokość kosztów upomnienia skierowanego przez wierzyciela do zobowiązanego przed wszczęciem egzekucji administracyjnej określa rozporządzenie Ministra Finansów z dnia 27 listopada 2001 r. w tej sprawie (Dz. U. nr 137, poz. 1543). Zgodnie z § 1 ww. rozporządzenia koszty te wynoszą czterokrotną wartość opłaty dodatkowej pobieranej przez państwowe przedsiębiorstwo użyteczności publicznej "Poczta Polska" za polecenie przesyłki listowej. Obecnie wynosi ona 2,20 zł, zatem jej czterokrotność to 8,80 zł.

Ważne: ZUS zawiadamia płatnika składek o kwocie nadpłaty, która może być zwrócona, jeżeli wynosi ona więcej niż wysokość kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym, czyli więcej niż 8,80 zł.

Przypominamy, że przed 20 lipca 2011 r. ZUS informował płatnika o kwocie nadpłaty, jeżeli stanowiła ona więcej niż 5% najniższego wynagrodzenia, czyli więcej niż 38 zł (760 zł x 5%).

Po stwierdzeniu, że składki zostały nienależnie opłacone, płatnik składek może złożyć wniosek o ich zwrot. W obecnym stanie prawym nie ma już wymogu składania wniosku o zwrot nie później niż w ciągu 7 dni od otrzymania zawiadomienia z ZUS o kwocie nadpłaty (wymóg ten obowiązywał do 19 lipca 2011 r.). Z tym że od 20 lipca 2011 r. została wprowadzona instytucja przedawnienia nadpłaty podlegającej zwrotowi i zawieszenia biegu przedawnienia.

Przypominamy, że z dniem 15 czerwca 2010 r. wszedł w życie wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 26 maja 2010 r., sygn. akt P 29/08 (Dz. U. nr 105, poz. 668), zgodnie z którym utracił moc obowiązującą ust. 7 w art. 24 ustawy o sus. Przepis ten stanowił, że zwrotu od ZUS nienależnie opłaconych składek nie można dochodzić, jeżeli od daty ich opłacenia upłynęło 10 lat. W konsekwencji wobec braku regulacji prawnych dotyczących przedawnienia roszczenia o zwrot nadpłaty, pracodawca mógł żądać zwrotu nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne bez względu na datę ich wpłaty.

Zgodnie z nowym ust. 6g w art. 24 ustawy o sus, nienależnie opłacone składki ulegają przedawnieniu po upływie 10 lat, licząc od dnia:

otrzymania zawiadomienia z ZUS o nadpłacie,
opłacenia składek, w przypadku braku zawiadomienia z ZUS.

Bieg terminu przedawnienia, o którym mowa wyżej, ulega zawieszeniu:

w przypadku wydania przez ZUS decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek - od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna,
jeżeli wydanie decyzji w sprawie nienależnie opłaconych składek jest uzależnione od rozstrzygnięcia zagadnienia wstępnego przez inny organ lub sąd - do dnia, w którym decyzja innego organu stała się ostateczna lub orzeczenie sądu uprawomocniło się, nie dłużej jednak niż na okres 2 lat,
od dnia śmierci spadkodawcy do dnia uprawomocnienia się postanowienia sądu o stwierdzeniu nabycia spadku albo zarejestrowania aktu poświadczenia dziedziczenia, nie dłużej jednak niż do dnia, w którym upłynęły 2 lata od śmierci spadkodawcy,
w przypadku wydania przez ZUS decyzji stwierdzającej brak obowiązku podlegania ubezpieczeniom społecznym lub obniżającej podstawę wymiaru składek na te ubezpieczenia - od dnia wszczęcia postępowania do dnia, w którym decyzja stała się prawomocna.

Nienależnie opłacone składki podlegają zwrotowi w terminie 30 dni od dnia wpływu wniosku o zwrot. Jeżeli w tym terminie nie zostaną zwrócone, podlegają oprocentowaniu w wysokości równej odsetkom za zwłokę pobieranym od zaległości podatkowych, od dnia złożenia wniosku o zwrot nadpłaty.

Powyższe zasady stosuje się również do składek na Fundusz Pracy, Fundusz Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych (FGŚP), Fundusz Emerytur Pomostowych (FEP) - art. 32 ustawy o sus.

Od 20 lipca 2011 r. dochodzenie zwrotu nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne odbywa się także na zasadach określonych wyżej. Ustawą z dnia 28 kwietnia 2011 r. w art. 94 ustawy zdrowotnej uchylono ust. 2, który stanowił, że zwrotu nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenie zdrowotne nie można dochodzić, jeżeli od dnia ich opłacenia upłynęło 5 lat.

Przepisy ustawy z dnia 28 kwietnia 2011 r. regulują też kwestię nadpłat powstałych przed 20 lipca 2011 r. Jak wynika z art. 5 ust. 3 i 4 tej ustawy, do nienależnie opłaconych składek na ubezpieczenia społeczne i ubezpieczenie zdrowotne przed 20 lipca 2011 r., jeżeli nie upłynął jeszcze termin dochodzenia ich zwrotu, stosuje się nowe przepisy. Okoliczności uzasadniające zawieszenie biegu terminu przedawnienia, omówione na poprzedniej stronie, uwzględnia się również wtedy, gdy wystąpiły przed dniem 20 lipca 2011 r.